Historia
Etymologia nazwy.
Dzisiejsza dzielnica Gdańska - Osowa - obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra).
Nazwę "Osowa" napotykamy już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Owa karczma znajdowała się wśród drzew osik, zwanych niegdyś "osami" - stąd przydawka "osowa". Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do "górzystego" krajobrazu Osowej.
Z czasem, najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi jej człon uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.
Inne nazwy, związane z Osową:
- Kukawka - wybudowanie położone ok. 1 km na południe od Osowej, notowane dopiero w 1951 roku jako Kukawki; od 1962 roku - Kukawka. Nazwa topograficzna od rzeczownika kukułka (dawniej: kukawka, kaszubskie kukówka); ma charakter onomatopeiczny - naśladuje głos wydawany przez ptaka. Wybudowanie nosiło wcześniej prawdopodobnie nazwę Bychowski (1848 rok).
- Nowy Świat - osada pod Barniewicami po raz pierwszy odnotowana w 1819 roku jako Neue Welt. Była więc to tzw. kalka zwrotna, czyli nazwa równolegle funkcjonująca u Polaków i u Niemców.
- Owczarnia - osada pod Klukowem (ok. 3 km na północny zachód) notowana od połowy XIX wieku.
- Paryski Ogród - osada położona ok. 3 km na wschód od Osowej, notowana od połowy XVIII wieku jako Pariser Garten. Polska nazwa jest tłumaczeniem niemieckiej. Miejscowa ludność kojarzy to określenie z rzeczownikiem Paradies, czyli raj i rozumie nazwę jako Ogród Rajski.
- Wysoka - do roku 1980 wieś pod Gdańskiem; notowana od 1283 roku. Nazwa topograficzna od przymiotnika wysoki.
Odmiana
Interesującym przejawem lokalnego folkloru jest funkcjonująca w potocznym języku mieszkańców Osowej, podwójna forma odmiany nazwy osiedla. Jedni jadą "do Osowej", inni - "do Osowy". Część mieszkańców skłonna jest uważać, że mieszka "w Osowej", a inni, że - "w Osowie". Choć w "Wykazie urzędowych nazw miejscowości w Polsce" (Warszawa 1981) figuruje odmiana "w Osowej" i taka obowiązuje w urzędach, jednakże któż inny ma prawo do orzecznictwa w tej sprawie, jeśli nie sami mieszkańcy? Póki są dwie wersje - jest o co się spierać :-)
Kalendarium Osowej (Osowy)
1220 r. - pierwsza wzmianka o istnieniu wsi Barniewice, należącej do księcia Świętopełka i podarowanej przezeń opactwu oliwskiemu;
1245 r. - papież Inocenty IV zatwierdza posiadłości klasztone Cystersów; wśród 35 miejscowości, wymienionych w dokumentach znalazła się wieś Wissoka, rozciągająca się na terytorium dzisiejszej Osowy;
1268 r. - według niektórych źródeł dopiero wówczas Wissoka przechodzi w ręce Cystersów w wyniku wymiany ziem z Zakonem Krzyrzackim;
do 1772 r. - Wissoka (zwana w późniejszym czasie kolejno: Wyszoka, Wysoka, Widtstock, Wittstock) wraz z częścią jeziora Wysockiego znajduje się w posiadaniu oliwskich Cystersów;
1763 r. - po raz pierwszy w dokumentach klasztornych pojawia się nazwa "Osowa" jako część nazwy karczmy (niem: Espenkrug , czyli Osowa Karczma), znajdującej się w pobliżu Wysokiej, stojącej przy wschodnim krańcu Jeziora Osowskiego;
1772 r. - okolica przechodzi we władanie Prus;
1783 r. - upaństwowienie i parcelacja ziemi klasztornej; Dawid Lietzau dzierżawcą Wysokiej, która wówczas liczy 80 mieszkańców;
1830 r. - właścicielem Wysokiej jest rajca gdański, Fryderyk Wilhelm von Frantzius;
1861 r. - Wysoka odziedziczona przez Karola Eilharda;
1867 r. - Wysoka liczy już 10 budynków mieszkalnych i 136 mieszkańców, natomiast wieś Osowa - 16 domów i 153 mieszkańców :-)
1910 r. - rozpoczyna się budowa domów i zasiedlanie rejonu Kukawki;
po 1918 r. - wyznaczono obszar Wolnego Miasta Gdańsk, Wysoka znalazła się poza nim, pozostając na terenie Polski, tuż za linią graniczną;
1919 r. - na terenie Osowej powstaje pierwsza - jednoklasowa szkoła, której siedziba znajduje się przy ul. Kielnieńskiej na terenie dzisiejszej hali sportowej;
1921 r. - powstaje linia kolejowa Gdynia - Kokoszki, a wraz z nią przystanek w Wysokiej (tereny dzisiejszej ul. Wodnika);
Okres międzywojenny
1927 - 1930 r. - w miejsce starej linii kolejowej powstaje tzw. magistrala węglowa z przystankiem "Osowa", znajdującym się w innym miejscu niż poprzedni - nad Jeziorem Wysockim;
1939 r. - do szkoły w Osowej uczęszcza już ok. 100 uczniów;
4. września 1939 r. wieś dostaje się pod okupację niemiecką, giną nauczyciele, a szkoła zostaje spalona;
1947 r. - rozpoczyna się budowa nowej szkoły przy ul. Juraty;
5. marca 1948 r. - rozpoczyna działalność siedmioklasowa szkoła podstawowa, do której uczęszcza ok. 100 uczniów i uczy w niej 3 nauczycieli; w szkole mieści się siedziba tzw. Uniwersytetu Powszechnego, Koła Gospodyń Wiejskich, chóru, prowadzone są kursy kształceniowe dla dorosłych, odbywają się pokazy kina objazdowego; kierownikiem szkoły zostaje Władysław Raatz;
1973 r. - włączenie terenów wsi Wysoka, Osowa oraz części Barniewic do Gdańska;
1. września 1976 r.- nowy rok szkolny uczniowie osowskiej szkoły rozpoczynają z nowym dyrektorem: Krystyną Andersohn;
1979 r. - powstaje jedna z najstarszych, "rdzennych" spółdzielni mieszkaniowych Osowej - LWSM "Osowa", która obejmuje obszar 24 ha w granicach ulic: Sołdka, Szalupowej, Balcerskiego, Zatokowej, Wendy, Korsarzy, Siedleckiego i Barniewickiej;
po 1980 r. - działalność rozpoczyna SMLW im. Obrońców Wybrzeża (tzw.spółdzielnia wojskowa), której tereny obejmują ulice: Kielnieńska, Komety, Herkulesa, Bliźniąt, Feniksa, Perseusza, Cefeusza, Wodnika, Wegi, Jednorożca, Kasjopei, Syriusza, Bereniki;
14. września 1980 r. - pierwsza Msza św. w Osowej - odprawiona przy drewnianym ołtarzu, na ściernisku przez ks. Henryka Bietzke - proboszcza parafii Chrystusa Zbawiciela; kilka miesięcy później przy ul. Pegaza powstaje kaplica parafialna;
14. września 1983 r. - ks. bp Marian Przykucki wmurowuje kamień węgielny pod budowę kościoła w parafii Chrystusa Zbawiciela;
15. marca 1986 r. - uroczyste, oficjalne otwarcie nowej szkoły - Zespołu Kształcenia i Wychowania nr 12 przy ul. Siedleckiego 14;
1988 r. - w ramach ZKiW nr 12 rozpoczyna działalność - początkowo dwuoddziałowe - Przedszkole Nr 87;
1. września 1990 r. - Urszula Szarmach nowym dyrektorem ZKiW nr 12 w Osowej;
15. czerwca 1992 r. - abp Metropolita Gdański, Tadeusz Gocłowski dokonuje uroczystej konsekracji świątyni, ołtarza i dzwonów oraz święci pomieszczenia biblioteki, salek katechetycznych i biura parafialnego parafii Chrystusa Zbawiciela w Gdańsku-Osowie;
1993 r. - rozpoczyna się proces przewłaszczania terenów i nieruchomości, należących do spółdzielni mieszkaniowych oraz uporządkowywania infrastruktury i przekazywania jej gminie;
1998 r. - Przychodnia Rejonowa w Osowej rozpoczyna działalność w nowym budynku;
grudzień 1999 r. - otwarcie nowego budynku Przedszkola Nr 87 przy ul. Komandorskiej 77;
1999 r. - do Osowej po sześcioletniej przerwie wraca Komisariat Policji;
maj 2000 r. - Ks. dr Wiesław Szlachetka zostaje proboszczem parafii pod wezwaniem św. Polikarpa Biskupa i Męczennika - nowej parafii w Gdańsku-Osowej;
2000 r. - w Osowej powstaje Rada Przyjaciół Harcerstwa, której założycielem jest Mieczysław Czajkowski;
listopad 2001 r. - abp Metropolita Gdański, Tadeusz Gocłowski dokonuje poświęcenia kaplicy parafialnej przy ul.Wodnika;
styczeń 2002 r.- prywatyzacja Przychodni Rejonowej w Osowej - powstaje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Nadmorskie Centrum Medyczne";
2002 r. - powołany zostaje Konkurs "Osowa - moja mała ojczyzna", w wyniku którego przyznawane są tytuły Osowianina Roku;
1. września 2004 r. - otwarcie nowego budynku gimnazjum przy ul. Wodnika 57.
Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 7 zostaje rozwiązany. Funkcjonują dwie placówki oświatowe:
- Szkoła Podstawowa Nr 81 im. prof. Michała Siedleckiego, której dyrektorem zostaje mgr inż. Mariola Cyranek;
- Gimnazjum nr 33, którego dyrektorem jest mgr Marzena Majerowska.
1. września 2005 r. - zostaje oddany do użytku kompleks sportowy przy gimnazjum: boiska, duża sala gimnastyczna z zespołem mniejszych sal;
|
30. marca 2008 r. - proboszczem parafii Chrystusa Zbawiciela zostaje Ks. Wojciech Tokarz |
 |
wrzesień 2008 r. - rozpoczyna się budowa nowego kościoła parafialnego pw. Św. Polikarpa Biskupa Męczennika;
1. września 2009 r. - w budunku osowskiego gimnazjum rozpoczyna działalność XXIV Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku;
Powstaje Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 w Gdańsku, w skład którego wchodzą:
- Gimnazjum nr 33
- XXIV Liceum Ogólnokształcące.
Dyrektorem Zespołu Szkół Ogólnokształcących Nr 2 jest mgr Marzena Majerowska.
12. grudnia 2011 r. – zostało otwarte boisko "Orlik" przy ZSO nr 2 w Osowej;
 |
4. stycznia 2014. r. - ks. dr Wiesław Szlachetka, dotychczasowy proboszcz parafii pw. Św. Polikarpa, otrzymuje święcenia biskupie nominowany decyzją papieża Franciszka na Biskupa Pomocniczego Archidiecezji Gdańskiej. |
5. stycznia 2014. r. - proboszczem parafii pw. Św. Polikarpa zostaje Ks. Dr Andrzej Penke;
28. sierpnia 2014 r. - Rada Miasta Gdańska podejmuje decyzję o nadaniu Gimnazjum nr 33 oraz XXIV Liceum Ogólnokształcącemu imienia Stefana Banacha;
1. września 2014 r. - Szkoła Podstawowa Nr 81 w wyniku dokonania nadbudowy na jednym z segmentów zyskuje dodatkową kondygnację;
14. października 2014 r. - uroczyste obchody 95 - lecia Szkoły Podstawowej w Osowej;
październik 2014 r. - pażdziernik 2015 r. - mieszkańcy dzielnicy uczestniczą w pionierskim projekcie - warsztatach społecznego planowania przestrzennego. Wynikiem tych prac jest powstanie dokumentu "Mikrostrategia dla Osowy"
M I K R O S T R A T E G I A D L A O S O W Y
oraz Poradnika Planowania Partycypacyjnego - wydawnictw unikatowych w skali kraju.
P O R A D N I K P L A N O W A N I A P A R T Y C Y P A C Y J N E G O
30. marca 2015 r. - w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 odbywa się uroczystość nadania imienia Stefana Banacha Gimnazjum nr 33 oraz XXIV Liceum Ogólnokształcącemu;
8. sierpnia 2015 r. - z inicjatywy Tadeusza Littwina odbywa się na Kukawce Msza Św. polowa z okazji 105 - lecia istnienia tej osady; nabożeństwo celebruje proboszcz parafii pw. pw. Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Chwaszczynie, której częścią jest Kukawka., Ks. Piotr Gruba;
1. września 2015 r. po przebudowie oddano do użytku Przedszkole nr 87. Dzięki inwestycji placówka może przyjmować o 50 dzieci więcej.
1. września 2015 r. oddano do użytku Pomorską Kolej Metropolitalną - linię kolejową, obsługiwaną przez SKM. Pod koniec roku powstał osowski przystanek PKM, zbudowany obok budynku dworca PKP Osowa.
 |
28. marca 2016 r. odbył się koncert inauguracyjny organów, zamontowanych w kościele pw. Chrystusa Zbawiciela. Inwestycję zasponsorowali parafianie. |
czerwiec 2016 r. w Osowie powstaje siedziba Straży Miejskiej: Referat Dzielnicowy IV przy ul. Orfeusza 2
26. listopada 2016 r. z inicjatywy mieszkańców odbyło się spotkanie z okazji 40 - lecia powstania w Osowie pierwszego Osiedla "Okrętowiec".
| 6. grudnia 2016 r. otwarto przy ul. Jednorożca pierwszą Osowską Biblioteczkę Plenerową, działającą na zasadzie bookcrossingu. Biblioteczka powstała z inicjatywy Rady Dzielnicy Osowa przy współpracy z Soroptimist Interantional Pierwszy Klub w Gdańsku oraz Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną w Gdańsku. |  |
21. kwietnia 2017 r. została otwarta Pływalnia Osowa, mieszcząca się przy Szkole Podstawowej Nr 81, ul. Siedleckiego 14 .
10. maja 2017 r. zawarto porozumienie w sprawie powołania Domu Sąsiedzkiego w budynku dworca PKP Osowa. Sygnatariuszami porozumienia byli przedstawiciele następujących organizacji pozarządowych aktywnych na terenie dzielnicy:
- Stowarzyszenie „INNE jest piękne”;
- Fundacja Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Pierwszy Krok”;
- Stowarzyszenie Edukatorów i Terapeutów „Zaczarowani”;
- Fundacja WIEM i UMIEM.
24. maja 2017 r. obchody 30-lecia Przedszkola nr 87.
| 1. września 2017 r. stanowisko dyrektora Przedszkola nr 87 obejmuje Grażyna Jeziorna. Poprzednia dyrektor, Elżbieta Budych zostaje dyrektorem nowego Przedszkola nr 82. |  |
1. września 2017 r. w wyniku zmian oświatowych następuje reorganizacja sieci szkół publicznych w dzielnicy oraz podział Osowy na dwa obwody szkolne.
|
ZESPÓŁ SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 2 Szkoła Podstawowa N 33 z oddziałami gimnazjalnymi XXIV Liceum Ogólnokształcące ul. Wodnika 57 |
Szkoła Podstawowa Nr 81 ul. Siedleckiego 14 |
|
|
|
|
| Dyrektor mgr Marzena Majerowska | Dyrektor mgr inż. Mariola Cyranek |
 |
15. listopada 2019 r. podczas Gali Osowianina Roku ogłoszone zostają wyniki Konkursu LOGO Osowa, zorganizowanego przez radnych dzielnicy. Wygrywa projekt Pani Anety Kosz i od tej chwili zostaje przyjęty jako swoisty herb Osowej. |
- Edward Breza; Nazwy miejscowości gminy Żukowo; Banino - Pelplin 2005
Polecamy
