Skondensowana wiedza o Polsce
2004-08-15
W 2004 roku wydane zostało przez Wydawnictwo krakowskie Ryszard Kluszczyński monumentalne dzieło: dwutomowa WIELKA ENCYKLOPEDIA POLSKI., a Święto 15. sierpnia jest doskonałą okazją aby o niej napisać.
Piętnasty sierpnia to w polskim kalendarzu święto szczególne. Można powiedzieć : jedno ze świąt najbardziej polskich, bo w równej mierze kościelne jak i państwowe, a właściwie kościelno- państwowe. Przenika się tu patriotyzm z kultem Matki Bożej i odwrotnie. Jest to Dzień Zwycięstwa żołnierza polskiego nad bolszewikami w 1920 roku, w bitwie pod Warszawą, zwanego też „Cudem nad Wisłą”, Jest to też, od wieków, święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
W 2004 roku wydane zostało przez Wydawnictwo krakowskie Ryszard Kluszczyński monumentalne dzieło: dwutomowa WIELKA ENCYKLOPEDIA POLSKI., a Święto 15. sierpnia jest doskonałą okazją aby o niej napisać.
Jak każda encyklopedia czy leksykon zawiera alfabetycznie ułożone hasła, krócej lub obszerniej wyjaśnione. Najwłaściwszą charakterystykę tej Encyklopedii podaje sam Wydawca, który pisze:
„Oddajemy do rąk Czytelników Wielką encyklopedię Polski w chwili dla naszego kraju wyjątkowej- w dobie wkraczania do „Europy ojczyzn”, kiedy narzuca się pytanie, co oznacza poczucie narodowej odrębności. Książka ta umożliwia rozpatrzenie się „w jestestwie swoim”, pozwala czerpać satysfakcję ( z pewną nutą samokrytyki ) a bycia Polakiem i umacniać więź łączącą nas jako wspólnotę. Przypominając lub wzbogacając wiedzę o nas samych, publikacja ta staje się najlepszym dowodem tożsamości, paszportem, z którym z dumą możemy przestąpić granice chlubiącego się wielowiekową kulturą i kuszącego dobrobytem świata Zachodu.
Wielka encyklopedia Polski stanowi całościowe ujęcie naszego narodowego dziedzictwa historycznego i kulturowego. Prezentuje sylwetki i osiągnięcia Polaków w szerokim przekroju różnorodnych dziedzin – od historii, literatury, sztuki i muzyki przez nauką po sport i rozrywkę.
Nie stroni od informacji geograficznych i wiadomości przydatnych miłośnikowi zwiedzania najciekawszych zakątków Ojczyzny. Swoim zakresem obejmuje nie tylko tereny obecnie wchodzące w skład państwa polskiego, ale także, w wyjątkowo dużym stopniu, przybliża urok miejsc często już nieistniejących – a zapisanych bardzo mocno w zbiorowej pamięci narodu – pozostałych poza naszymi wschodnimi granicami. Mieliśmy ambicję przedstawiać wydarzenia i postaci zarówno pierwszoplanowe, jak i mniej znane, odciskające trwały ślad w naszej historii, tradycji czy chociażby występujące w popularnych zwrotach. Poaz dość swobodnym, przyjaznym w odbiorze stylu prezentacji wiadomości, odbiegającym od lakoniczności typowych encyklopedii, dzieło nasze wyróżnia się ponadto obecnością specyficznego rodzaju tekstów, niewystępujących w innych podobnych publikacjach. Taką oryginalną wizytówką jest 130 esejów, traktujących o najważniejszych zagadnieniach dotyczących Polski i Polaków ( np. anarchia, antypolonizm, dwór polski, honor, polonofilstwo, powstania, sarmatyzm, szlachta, zdrajcy, zwyczaje ), postaciach (m.in. Chopin, Jan Paweł II, Kościuszko, Mickiewicz, Piłsudski ), wydarzeniach ( Grunwald, Katyń, także Lwów i Wilno ) czy elementach naszego krajobrazu ( Bałtyk, Tatry, Wisła ). Zagadnienia te, rozpatrywane przez znakomitych autorów, wybitnych specjalistów, nie koncentrują się tylko na wątkach faktograficznych, przedstawiają także wszechstronną panoramę odniesień, motywów i refleksji, z których czerpie skarbnica polskości. Trzon Encyklopedii stanowi ok. 10 tysięcy haseł, obficie ilustrowanych pięknymi reprodukcjami dzieł, zdjęciami opisywanych miejsc oraz uzupełnionych informacjami w formie tabel i map. Mamy nadzieję, że w jak największej mierze książka ta pozwala odpowiedzieć na pytania skąd przyszliśmy i gdzie jesteśmy? Zastanawiając się dokąd zmierzamy, bądźmy bogatsi i silniejsi o wiedzę dotyczącą naszej Ojczyzny”.
Tradycyjnie chcę przytoczyć jakiś ciekawy wyjątek z prezentowanego dzieła literackiego.
Z Wielkiej Encyklopedii Polski, z okazji Święta 15 Sierpnia najaktualniejszym będzie hasło ze str.1353, tom II:
„WARSZAWSKA BITWA, CUD NAD WISŁĄ ( 13 – 25 VIII 1920 ) – rozstrzygająca bitwa wojny polsko- bolszewickiej. W związku z niepowodzeniami na froncie J. Piłsudski nakazał 6 VIII odwrót wojsk polskich na przedpola Warszawy i Modlina oraz nad Wieprz, skąd miało nastąpić decydujące kontruderzenie. Siły polskie zostały rodzielon między 3 fronty: Północny ( dowódca J. Haller ), mający powstrzymać natarcie wojsk sowieckich na Warszawę i uniemożliwić próby jej obejścia oraz sforsowania przepraw w dolnym biegu Wisły, Środkowy ( E.Rydz-Śmigły ), którego zadaniem było przeprowadzenie głównego uderzenia na boki i tyły armii sowieckiej, oraz Południowy ( W. Iwaszkiewicz ), mający powstrzymać natarcie sowieckie na południu. 7 VIII front zbliżył się do stolicy, a 3 dni później wojska
sowieckie ( dowodzone przez M.Tuchaczewskiego ) rozpoczęły operację warszawską. Ich frontalny atak został powstrzymany 13 VIII, po czym nastąpiły 3- dniowe krwawe walki pod Radzyminem, Zielonką i Ossowem. 14 VIII działania rozpoczęła 5. Armia gen. W. Sikorskiego, która związała w walce znaczne siły sowieckie w rejonie Modlina, nad Wkrą i pod Nasielskiem. O świcie 16 VIII do działań zaczepnych znad dolnego Wieprza przeszło główne zgrupowanie uderzeniowe Frontu Środkowego, które po ciężkich walkach wyszło na tyły atakujących Warszawę oddziałów bolszewickich. W wyniku tych działań część wojsk sowieckich została rozbita i dostała się do niewoli, część znalazła schronienie w Prusach Wsch. lub zdołała się wycofać za linię Niemna. Walki pod Warszawą, które natychmiast po zakończeniu zaczęto określać mianem „cudu nad Wisłą”, uznając za interwencję Boskiej Opatrzności ( 15 VIII przypada święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ) były pierwszym wielkim polskim zwycięstwem od czasów bitwy chocimskiej. Dosyć powszechnie weszło do użytku także zaczerpnięte z wypowiedzi lorda E.V. d’Abernona określenie bitwy warszawskiej jako „osiemnastej decydującej bitwy w dziejach świata”, co wiązało się z uznaniem jej za batalię, która przyczyniła się do powstrzymania ekspansji komunizmu na Europę.”
A na zakończenie tej świątecznej prezentacji coś lżejszego- hasło początkowe, ze str.11.tomu I.: „A TO POLSKA WŁAŚNIE – cytat z dramatu S. Wyspiańskiego „Wesele”(1901). Słowa te wypowiada Poeta podczas rozmowy z Panną Młodą (akt III, scena 16), która najpierw snuje opowieść o swoim śnie na temat podróży do Polski, a następnie pyta: „A kaz tyz ta Polska, a kaz ta?”. Poeta sugeruje, że choć na całym świecie próżno jej szukać, to „jest jedna mała klatka”, serce, czyli „Polska właśnie”. W ten sposób Wyspiański sformułował duchową koncepcję ojczyzny. Cytat, funkcjonujący później jako tzw. skrzydlate słowa, zyskał różne znaczenia: określał polskie cechy, wyrażał ducha polskości na sposób afirmatywny, ale i ironiczny.”
W 2004 roku wydane zostało przez Wydawnictwo krakowskie Ryszard Kluszczyński monumentalne dzieło: dwutomowa WIELKA ENCYKLOPEDIA POLSKI., a Święto 15. sierpnia jest doskonałą okazją aby o niej napisać.
Jak każda encyklopedia czy leksykon zawiera alfabetycznie ułożone hasła, krócej lub obszerniej wyjaśnione. Najwłaściwszą charakterystykę tej Encyklopedii podaje sam Wydawca, który pisze:
„Oddajemy do rąk Czytelników Wielką encyklopedię Polski w chwili dla naszego kraju wyjątkowej- w dobie wkraczania do „Europy ojczyzn”, kiedy narzuca się pytanie, co oznacza poczucie narodowej odrębności. Książka ta umożliwia rozpatrzenie się „w jestestwie swoim”, pozwala czerpać satysfakcję ( z pewną nutą samokrytyki ) a bycia Polakiem i umacniać więź łączącą nas jako wspólnotę. Przypominając lub wzbogacając wiedzę o nas samych, publikacja ta staje się najlepszym dowodem tożsamości, paszportem, z którym z dumą możemy przestąpić granice chlubiącego się wielowiekową kulturą i kuszącego dobrobytem świata Zachodu.
Wielka encyklopedia Polski stanowi całościowe ujęcie naszego narodowego dziedzictwa historycznego i kulturowego. Prezentuje sylwetki i osiągnięcia Polaków w szerokim przekroju różnorodnych dziedzin – od historii, literatury, sztuki i muzyki przez nauką po sport i rozrywkę.
Nie stroni od informacji geograficznych i wiadomości przydatnych miłośnikowi zwiedzania najciekawszych zakątków Ojczyzny. Swoim zakresem obejmuje nie tylko tereny obecnie wchodzące w skład państwa polskiego, ale także, w wyjątkowo dużym stopniu, przybliża urok miejsc często już nieistniejących – a zapisanych bardzo mocno w zbiorowej pamięci narodu – pozostałych poza naszymi wschodnimi granicami. Mieliśmy ambicję przedstawiać wydarzenia i postaci zarówno pierwszoplanowe, jak i mniej znane, odciskające trwały ślad w naszej historii, tradycji czy chociażby występujące w popularnych zwrotach. Poaz dość swobodnym, przyjaznym w odbiorze stylu prezentacji wiadomości, odbiegającym od lakoniczności typowych encyklopedii, dzieło nasze wyróżnia się ponadto obecnością specyficznego rodzaju tekstów, niewystępujących w innych podobnych publikacjach. Taką oryginalną wizytówką jest 130 esejów, traktujących o najważniejszych zagadnieniach dotyczących Polski i Polaków ( np. anarchia, antypolonizm, dwór polski, honor, polonofilstwo, powstania, sarmatyzm, szlachta, zdrajcy, zwyczaje ), postaciach (m.in. Chopin, Jan Paweł II, Kościuszko, Mickiewicz, Piłsudski ), wydarzeniach ( Grunwald, Katyń, także Lwów i Wilno ) czy elementach naszego krajobrazu ( Bałtyk, Tatry, Wisła ). Zagadnienia te, rozpatrywane przez znakomitych autorów, wybitnych specjalistów, nie koncentrują się tylko na wątkach faktograficznych, przedstawiają także wszechstronną panoramę odniesień, motywów i refleksji, z których czerpie skarbnica polskości. Trzon Encyklopedii stanowi ok. 10 tysięcy haseł, obficie ilustrowanych pięknymi reprodukcjami dzieł, zdjęciami opisywanych miejsc oraz uzupełnionych informacjami w formie tabel i map. Mamy nadzieję, że w jak największej mierze książka ta pozwala odpowiedzieć na pytania skąd przyszliśmy i gdzie jesteśmy? Zastanawiając się dokąd zmierzamy, bądźmy bogatsi i silniejsi o wiedzę dotyczącą naszej Ojczyzny”.
Tradycyjnie chcę przytoczyć jakiś ciekawy wyjątek z prezentowanego dzieła literackiego.
Z Wielkiej Encyklopedii Polski, z okazji Święta 15 Sierpnia najaktualniejszym będzie hasło ze str.1353, tom II:
„WARSZAWSKA BITWA, CUD NAD WISŁĄ ( 13 – 25 VIII 1920 ) – rozstrzygająca bitwa wojny polsko- bolszewickiej. W związku z niepowodzeniami na froncie J. Piłsudski nakazał 6 VIII odwrót wojsk polskich na przedpola Warszawy i Modlina oraz nad Wieprz, skąd miało nastąpić decydujące kontruderzenie. Siły polskie zostały rodzielon między 3 fronty: Północny ( dowódca J. Haller ), mający powstrzymać natarcie wojsk sowieckich na Warszawę i uniemożliwić próby jej obejścia oraz sforsowania przepraw w dolnym biegu Wisły, Środkowy ( E.Rydz-Śmigły ), którego zadaniem było przeprowadzenie głównego uderzenia na boki i tyły armii sowieckiej, oraz Południowy ( W. Iwaszkiewicz ), mający powstrzymać natarcie sowieckie na południu. 7 VIII front zbliżył się do stolicy, a 3 dni później wojska
sowieckie ( dowodzone przez M.Tuchaczewskiego ) rozpoczęły operację warszawską. Ich frontalny atak został powstrzymany 13 VIII, po czym nastąpiły 3- dniowe krwawe walki pod Radzyminem, Zielonką i Ossowem. 14 VIII działania rozpoczęła 5. Armia gen. W. Sikorskiego, która związała w walce znaczne siły sowieckie w rejonie Modlina, nad Wkrą i pod Nasielskiem. O świcie 16 VIII do działań zaczepnych znad dolnego Wieprza przeszło główne zgrupowanie uderzeniowe Frontu Środkowego, które po ciężkich walkach wyszło na tyły atakujących Warszawę oddziałów bolszewickich. W wyniku tych działań część wojsk sowieckich została rozbita i dostała się do niewoli, część znalazła schronienie w Prusach Wsch. lub zdołała się wycofać za linię Niemna. Walki pod Warszawą, które natychmiast po zakończeniu zaczęto określać mianem „cudu nad Wisłą”, uznając za interwencję Boskiej Opatrzności ( 15 VIII przypada święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ) były pierwszym wielkim polskim zwycięstwem od czasów bitwy chocimskiej. Dosyć powszechnie weszło do użytku także zaczerpnięte z wypowiedzi lorda E.V. d’Abernona określenie bitwy warszawskiej jako „osiemnastej decydującej bitwy w dziejach świata”, co wiązało się z uznaniem jej za batalię, która przyczyniła się do powstrzymania ekspansji komunizmu na Europę.”
A na zakończenie tej świątecznej prezentacji coś lżejszego- hasło początkowe, ze str.11.tomu I.: „A TO POLSKA WŁAŚNIE – cytat z dramatu S. Wyspiańskiego „Wesele”(1901). Słowa te wypowiada Poeta podczas rozmowy z Panną Młodą (akt III, scena 16), która najpierw snuje opowieść o swoim śnie na temat podróży do Polski, a następnie pyta: „A kaz tyz ta Polska, a kaz ta?”. Poeta sugeruje, że choć na całym świecie próżno jej szukać, to „jest jedna mała klatka”, serce, czyli „Polska właśnie”. W ten sposób Wyspiański sformułował duchową koncepcję ojczyzny. Cytat, funkcjonujący później jako tzw. skrzydlate słowa, zyskał różne znaczenia: określał polskie cechy, wyrażał ducha polskości na sposób afirmatywny, ale i ironiczny.”
« wróć | wersja do wydruku | odsłon: 2456
Polecamy
